Była młodą, utalentowaną i doskonale zapowiadającą się lekkoatletką. Niestety karierę na zawsze zakończyły badania, które uznały jej płeć za… niewyjaśnioną. Dziś wiadomo, że badania były przeprowadzone nieprofesjonalnie, a cała sprawa mogła być spiskiem ZSRR i NRD. Poznajcie niezwykłą historię Ewy Kłobukowskiej.

Ewa Kłobukowska

Już w lutym po raz kolejny rozpoczną się Igrzyska Olimpijskie i znów będziemy emocjonować się szansami medalowymi polskiej reprezentacji na czele z niekwestionowaną królową polskiej zimy, Justyną Kowalczyk, oraz skoczkami narciarskimi i znakomicie dysponowanymi panczenistami.

O organizację imprezy w 2022 roku ubiega się Kraków, a letnia edycja 2020 roku odbędzie się w Tokio. Warto w związku z tym przypomnieć, że poprzednie igrzyska rozgrywane w stolicy Japonii były dla naszych sportowców bardzo szczęśliwe i wykreowały dwie rodzime gwiazdy światowej lekkoatletyki, spośród których niestety tylko jednej dane było wykorzystać swój ogromny potencjał sportowy.

Japonia organizowała Letnie Igrzyska Olimpijskie po raz pierwszy w 1964 roku. Polscy sportowcy zaprezentowali się wówczas lepiej niż kiedykolwiek wcześniej, zajmując siódmą pozycję w tabeli medalowej z dorobkiem 23 medali (rezultat, który na dzień dzisiejszy jest chyba nie do powtórzenia). 7 z nich wywalczyli wówczas lekkoatleci, w tym aż 5 padło łupem kadry kobiecej, w skład której wchodziły m.in. dwie doświadczone biegaczki, medalistki poprzednich igrzysk, Teresa Ciepły i Halina Górecka, oraz dwie olimpijskie debiutantki – Irena Kirszenstein i Ewa Kłobukowska.

Ciepły zdobyła srebro w biegu na 80 m przez płotki, Kłobukowska brąz w biegu na 100 m, a Kirszenstein dwa srebrne medale – w skoku w dal oraz w biegu na 200 m. Czekał je jednak jeszcze bieg sztafetowy 4×100 m. Za faworytki uchodziła reprezentacja USA, w tym Wyomia Tyus i Edith McGuire, z którymi Polki przegrywały wcześniej w konkurencjach indywidualnych. Jednakże sztafety rządzą się swoimi prawami. Polskie zawodniczki zyskały przewagę nad swoimi konkurentkami dzięki idealnie wypracowanym zmianom i fenomenalnej dyspozycji biegowej. Startująca jako ostatnia Ewa Kłobukowska wyprzedziła czwartą Amerykankę o 0,3 sekundy. Polki zdobyły wówczas złoto i ustanowiły nowy rekord świata – 43.6 s.

Po powrocie do kraju cieszyły się zasłużonym uznaniem publiczności i dziennikarzy. Zaledwie osiemnastoletnia Kirszenstein zajęła drugie miejsce w Plebiscycie „Przeglądu Sportowego” na najpopularniejszego sportowca roku (później w swojej karierze wygrywała w tym rankingu czterokrotnie), Ciepły była siódma, a Kłobukowska ósma. Każdy miłośnik sportu z pewnością pamięta, jak potoczyła się kariera Kirszenstein – po ślubie, już jako Irena Szewińska, ustanawiała kolejne rekordy świata i zdobyła jeszcze cztery medale olimpijskie, a dziś pełni funkcję członka Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego.

Kłobukowska, która startując w Tokio również miała zaledwie 18 lat, zapowiadała się na równie fenomenalną lekkoatletkę. Rok po igrzyskach ustanowiła rekord świata w biegu na 100 m, a w 1966 roku została dwukrotną mistrzynią Europy. Wszystko zmieniło się w 1967 roku przed Mistrzostwami Europy w Kijowie. Wprowadzone niewiele wcześniej badania wykazały, że u Kłobukowskiej niektóre komórki charakteryzowały się zbitką chromosomów XXY. Na tej podstawie status płci zawodniczki uznano za… niewyjaśniony i Kłobukowską skreślono z listy zawodniczek kadry kobiecej oraz anulowano wszystkie ustanowione przez nią rekordy świata, w tym ten sztafety z Tokio (choć wynik nie został unieważniony i zawodniczki zatrzymały swoje medale). Świetnie zapowiadająca się kariera sportowa naszej rodaczki została bezpowrotnie złamana, a Kłobukowska, zamiast przygotowywać się na wyjazd do Meksyku na swoje kolejne igrzyska, musiała nauczyć się żyć na nowo z daleka od świata wielkiego sportu.

Jakość przeprowadzonych wtedy badań ginekologicznych budziła wątpliwości od początku, ale dopiero wiele lat później można było oficjalnie potwierdzić zawodność i niesprawiedliwość tej metody. Cała sytuacja budzi ogromne podejrzenia o zakulisową brudną grę ze strony naszych politycznych „przyjaciół” – Związku Radzieckiego i Niemieckiej Republiki Demokratycznej. Głosy obrony, nawet jeśli były, ginęły w natłoku nagonki. Tym dziwniejsze, że do tej pory nikt oficjalnie nie przeprosił Kłobukowskiej za te bulwersujące oskarżenia i lata upokorzeń.

Mistrzyni olimpijska z Tokio do dziś rzadko pojawia się publicznie. Wyjątkiem była m.in. gala zorganizowana przez Polski Związek Lekkiej Atletyki w 2009 roku, podczas której w plebiscycie z okazji 90-lecia PZLA Kłobukowska została uznana najwybitniejszą sprinterką w historii naszego sportu. Niestety, opinia publiczna wciąż niezbyt dobrze kojarzy tę fantastyczną postać. Pozostaje nam pamiętać o swoich bohaterach i mieć świadomość, że nawet najszlachetniejsza idea rywalizacji sportowej może zostać wypaczona przez tych, którzy nie grają fair.