Już niebawem nadejdzie dzień długo wyczekiwany przez łowców okazji zakupowych. Mowa oczywiście o Black Friday, który przypada w 2022 r. już 25 listopada 2022 r. Pomimo wielu atrakcyjnych i kuszących okazji, warto zachować spokój i uważnie czytać oferty, aby zamiast zyskać – nie stracić. Mimo że prawo konsumenckie jest coraz lepiej znane, wiele osób nadal posiada wątpliwości, czy przeceniony produkt można zareklamować. Co na to prawo?

Reklamacja a rękojmia

Jeżeli konsument kupuje jakąkolwiek rzecz od przedsiębiorcy, to z mocy prawa przysługuje mu ochrona na podstawie przepisów o rękojmi. Przepisy te znajdują się w Kodeksie cywilnym. Chociaż rękojmia dotyczy zarówno odpowiedzialności sprzedawcy za wady prawne, jak i fizyczne, to jednak najczęściej konsumenci mają do czynienia właśnie z wadami fizycznymi kupowanych rzeczy.

Wada fizyczna polega na niezgodności rzeczy sprzedanej z umową. W szczególności rzecz sprzedana jest niezgodna z umową, jeżeli:

• nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia;
• nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór;
• nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia;
• została kupującemu wydana w stanie niezupełnym.

Rzecz sprzedana ma wadę fizyczną także w razie nieprawidłowego jej zamontowania i uruchomienia, jeżeli czynności te zostały wykonane przez sprzedawcę lub osobę trzecią, za którą sprzedawca ponosi odpowiedzialność, albo przez kupującego, który postąpił według instrukcji otrzymanej od sprzedawcy.

Jeżeli w chwili wydania rzeczy konsumentowi, rzecz ma wadę, to sprzedawca jest za to odpowiedzialny. Trzeba pamiętać, że zgodnie z prawem, jeżeli zauważymy wadę w okresie 12 miesięcy, to przyjmuje się, że wada albo jej przyczyna istniała od początku. Jeżeli sprzedawca uważa inaczej i twierdzi, że np. konsument rzecz uszkodził albo się zużyła, to on będzie musiał to udowodnić.

Czego w ramach reklamacji może żądać konsument? Prawo przewiduje 4 uprawnienia:
• możliwość odstąpienia od umowy (jeżeli wada jest istotna), co skutkuje obowiązkiem sprzedawcy zwrotu zapłaconej ceny;
• żądanie wymiany rzeczy na wolną od wad;
• żądanie naprawy rzeczy;
• żądanie obniżenia ceny proporcjonalnie do wady.

Rabat a rękojmia

Gdy podczas Black Friday ruszymy na zakupy, warto zapamiętać, aby dokładnie czytać ofertę sprzedawcy. Dlaczego jest to tak ważne? Trzeba zapamiętać, że sam upust (rabat) nie rekompensuje ewentualnej wady. Jednak, jeżeli w ofercie sprzedawca wprost wskaże, że rabat jest udzielony ze względu na jakąś wadę (albo zawrze informację, że po prostu dany egzemplarz ma wadę), to takiej wady rękojmia nie obejmuje. Zgodnie z prawem sprzedawca jest zwolniony od odpowiedzialności z tytułu rękojmi, jeżeli kupujący wiedział o wadzie w chwili zawarcia umowy.

Zilustrujmy to na dwóch przeciwstawnych przykładach:

Przykład 1:

Jolanta podczas Black Friday wypatrzyła w sklepie RTV/AGD telewizor w bardzo okazyjnej cenie. Przy telewizorze widniała zawieszka „Black Friday 2022” – rabat 20%. Na specyfikacji nie było informacji o jakichkolwiek problemach ze sprzętem, a sprzedawca nic Jolancie na ten temat nie wspomniał. Po odpakowaniu telewizora w domu i podłączenia do prądu okazało się, że obudowa telewizora jest lekko pęknięta, a ponadto widoczne są sporadycznie „martwe piksele”. Dodatkowo zdaniem Jolanty telewizor miał dość dziwny dźwięk, którego nie była w stanie naprawić zmianą ustawień. Następnego dnia Jolanta skontaktowała się ze sklepem i opowiedziała o wadach. Oznajmiła, że chce złożyć reklamację. Pracownik sklepu odparł, że reklamacja Jolancie nie przysługuje, ponieważ kupiła telewizor po rabacie aż 20%.

W takiej sytuacji sprzedawca zachował się nieprawidłowo i nie miał racji. Jolanta nie została poinformowana, że telewizor ma opisane wady, ani tym bardziej nie ustalono, że rabat jest udzielany właśnie ze względu na wady. Rabat dotyczył akcji promocyjnej Black Friday i Jolanta ma prawo złożyć reklamację.

Przykład 2:

W sklepie internetowym Marek wypatrzył w Black Friday interesujący go od dawna tablet w cenie niższej o 30% od dotychczasowej. Oryginalnie tablet jest w zestawie z rysikiem oraz ładowarką. W ofercie na stronie sklepu internetowego znajdowała się informacja „Uwaga! Produkt powystawowy – brak rysika!”. Po odbiorze przesyłki ze sklepu internetowego Marek zdziwił się, że w pudełku brakuje rysika i skontaktował się z Biurem Obsługi Klienta, prosząc o wymianę tabletu na kompletny zestaw. Uzyskał odpowiedź, że jego prośba nie może zostać spełniona, ponieważ zaznaczono w ofercie, że produkt jest powystawowy i brakuje w zestawie rysika – stąd właśnie tak atrakcyjna cena.

W tym przypadku odpowiedź sklepu była prawidłowa. Marek nie może złożyć reklamacji tylko z powodu braku rysika, o którym sprzedawca uprzedził w ofercie.

dr Rafał R. Wasilewski
radca prawny
www.radcawasilewski.pl