– Pracuję z wieloosobowym zespołem. Przedpołudnia to sąd, druga część dnia to spotkania z klientami, praca z zespołem; przygotowywanie pism i strategii obrony. Do tego dużo podróży po całym kraju. Duży zespół daje nam możliwość dynamicznego działania – mówi Jacek Dubois – adwokat, wspólnik i współzałożyciel Kancelarii Dubois i wspólnicy.

źródło: J. Dubois

Czym jest zawód adwokata w systemie wymiaru sprawiedliwości?

Jedną z gwarancji funkcjonowania Państwa prawa. O realnym Państwie prawa mówimy, gdy procesy obywateli odbywają się zgodnie z zasadami określonymi w Konstytucji i ustawach. Jedna z takich podstawowych gwarancji jest prawo oskarżonego do obrony. Adwokat broni i jest strażnikiem tego, że proces przebiega zgodnie z regułami.

Ile obecnie trwają studia prawnicze?

Obecnie 5 lat.

Ile obecnie trwa aplikacja adwokacka?

3 lata, czyli zdobycie uprawnień adwokackich to łącznie 8 lat nauki. Duża odpowiedzialność musi się łączyć przynajmniej w teorii z wysokimi kwalifikacjami.

Jak na co dzień wygląda dzień pracy adwokata? Kiedy jest czas na pisanie pism itp.?

Jest nas adwokatów kilka tysięcy. Mamy różne specjalizacje i sposoby wykonywania zawodu. Są adwokaci korporacyjni zajmujący się negocjowaniem umów i przygotowywaniem opinii, którzy nie bywają w sądzie i adwokaci specjalizujący się w procesach. Są adwokaci pracujący dla wielkich kancelarii i adwokaci wykonujący zawód indywidualnie, jednak to coraz bardziej ginący gatunek. Ja mogę powiedzieć o sobie, pracuję z wieloosobowym zespołem. Przedpołudnia to sąd, druga część dnia to spotkania z klientami, praca z zespołem; przygotowywanie pism i strategii obrony. Do tego dużo podróży po całym kraju. Duży zespół daje nam możliwość dynamicznego działania.

Porozmawiajmy teraz nieco ogólniej. Jak wygląda struktura adwokatury i jakie są jej zadania?

Działamy na podstawie ustawy Prawo o Adwokaturze. Adwokatura zorganizowana jest na zasadach samorządu zawodowego, do którego przynależność jest obligatoryjna. Jest szesnaście Izb Adwokackich. Kierują nimi Dziekani i Okręgowe Rady Adwokackie wybierane przez Zgromadzenie Izby, w którym uczestniczą wszyscy jej członkowie. Zgromadzenie wybiera także delegatów na Krajowy Zjazd Adwokatury, który wybiera Prezesa Naczelnej Rady Adwokackiej i jej skład. Jako samorząd mamy własny dział szkolenia aplikantów i sąd dyscyplinarny. Natomiast cele i zadania Adwokatury określa Prawo o Adwokaturze: to udzielanie pomocy prawnej, współdziałanie w ochronie praw i wolności obywatelskich oraz kształtowaniu i stosowaniu prawa.

Przejdźmy proszę do obsługi klientów przez adwokatów. Nie jest tajemnicą, że każdy adwokat ma swój tryb i zwyczaj pracy z klientem, ale czy są jakieś sztywne zasady dla wszystkich adwokatów?

Jesteśmy zawodem zaufania publicznego i jesteśmy zatrudniani przez klientów dla obrony ich prawnych interesów. To wielka odpowiedzialność i osoby nas zatrudniające muszą mieć gwarancję, że będziemy działać według określonych standardów, do których zalicza się na przykład obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej. Dlatego pewne reguły postępowania obowiązują nas wszystkich i są określone w Prawie o Adwokaturze, Zbiorze Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu oraz regulaminach. Tych zasad musimy przestrzegać wszyscy; w pozostałym zakresie to jaką specjalizację wybierzemy, kiedy będziemy przyjmować klientów, jak urządzimy biuro, czy jak duży będziemy mieli zespół, to nasze indywidualne decyzje.

Czy klient może mieć pewność, że adwokat np. przyśle mu skany czy fotokopie akt sprawy, która np. jest w postępowaniu przygotowawczym? Pytam o oto, bo z rozmów z czytelnikami wiem, że nie zawsze jest to oczywiste.

Wchodzimy w sferę umowy pomiędzy adwokatem a klientem, gdzie zakres wzajemnych zobowiązań określa umowa. Jedni klienci proszą o taką usługę, inni wolą załatwiać to sami. Kodeks Postępowania Karnego gwarantuje podejrzanemu taki sam dostęp do akt jak jego obrońcy i niektórzy wolą takie działania biurowe organizować we własnym zakresie. Jeśli nasz klient oczekuje skanów akt, zawsze je dostaje, bo robienie fotokopii to standard pracy kancelarii

Co zrobić w sytuacji otrzymania nieczytelnych fotokopii akt od adwokata?

Przy robieniu tysięcy zdjęć akt taka sytuacja oczywiście może się zdarzyć. Wówczas wystarczy poprosić o fotokopie lepszej jakości umożliwiające prace na nich. Zła jakość kopii może być jednak niezawiniona, bo w aktach mogą znajdować się kserokopie, które są nieczytelne.

Czy adwokat ma obowiązek ustalania strategii procesowej z swoim klientem?

To nasz obowiązek. Mamy pomóc klientowi i działać zawsze na jego korzyść. Musimy zatem poznać jego oczekiwania i stanowisko oraz przedstawić mu nasze. Oczekiwania klienta mogą często odbiegać od realiów sprawy, a jego pomysły na strategię obrony czasem bywają samobójcze. Mając profesjonalną wiedzę, musimy mu przedstawić proponowaną przez nas optymalną koncepcję obrony. Przy rozbieżności naszych stanowisk staramy się wypracować kompromis. Czasem jednak kompromisu się nie osiąga. Klient nie chce iść za naszą radą i żąda abyśmy działali zgodnie z jego decyzjami, my zaś mamy świadomość, że postępując zgodnie z jego wolą w istocie działalibyśmy na jego niekorzyść. W przypadku takich rozbieżności obrona staje się niemożliwa. Nie możemy działać na niekorzyść klienta, nawet jeśli taka jest jego wola. W takim przypadku kontynuowanie obrony jest niemożliwe i stosunek obrończy powinien zostać rozwiązany.

Zapytam Pana Mecenasa, o obsługę klientów z niepełnoprawnościami. Czy widzi Pan, różnice w obsłudze klientów z niepełnosprawnościami?

Tak to oczywiste. Jako adwokaci jesteśmy przedsiębiorcami i obowiązują nas takie reguły jak innych, czyli mamy takim osobom zapewnić maksymalne ułatwienia w korzystaniu z naszych usług.

Czy adwokat na życzenie klienta na wózku ma obowiązek dojechania do klienta poruszającego się na wózku inwalidzkim?

Jest to kwestia umowy między klientem a adwokatem, na jakiej zasadzie podejmują współpracę. Przyjmując sprawę musimy zapewnić klientowi realną obronę. Jeśli zatem decydujemy się na przyjęcie jakiejś sprawy, musimy ustalić zasady współpracy w taki sposób, by udzielanie pomocy było realne. Zasadą są spotkania adwokata z klientem w kancelarii, ale, uwzględniając indywidualne sytuacje, zdarzało mi się takie spotkania odbywać w innych miejscach.

Czy adwokat ma obowiązek doręczenie niedowidzącemu klientowi powiększonych skanów akt lub czytelnych fotokopii akt sprawy?

W mojej ocenie adwokat nie ma takiego obowiązku. To obowiązek prokuratury lub sądu. Jeśli stawia się komuś zarzuty, obowiązkiem państwa jest umożliwienie takiej osobie zapoznanie się z materiałem dowodowym. Z tych przyczyn na przykład obowiązkiem państwa jest zapewnienie tłumaczy. Jako adwokaci staramy się jak najbardziej pomóc, ale naszym obowiązkiem nie jest przejmowanie na siebie obowiązków państwa.

Czy Naczelny Sąd Dyscyplinarny powinien zając stanowisko i opracować standardy dla adwokatów dotyczące tego, jak obsługiwać klientów z niepełnosprawnościami?

Na pewno gwarancje dla niepełnosprawnych klientów z urzędu byłyby bardzo przydatne. Proszę tylko pamiętać, że koszty obrony z urzędu są pokrywane przez państwo. Wprowadzenie tych standardów łączyć by się musiało z określonymi kosztami, które państwo powinno pokryć. Nie można na przedsiębiorcę nałożyć takiego obowiązku, nie pokrywając wartości świadczenia. Państwo na razie nie refunduje takich kosztów, jak sporządzenie kserokopii akt, więc nie może tego wymagać, to obowiązek państwa, a nie adwokata. W kategoriach dużej sprawy to często kilkudniowa praca.

Czy obecna inflacja dotyczy również kosztów i wynagrodzenia adwokata?

Stawki adwokackie są zgodnie z zasadami swobody umów ustalane między adwokatem a klientem. Weryfikuje je rynek, na którym jest duża konkurencja. Koszty spraw z urzędu są bardzo często nieadekwatne do wykonanej przez adwokata pracy.

Rozmawiał: Bronisław Waśniewski-Ciechorski