Wielu dorosłych nie zdaje sobie sprawy z tego, jak duży wpływ mają ich postawy i działania na świat dziecka. Jako pierwsi przewodnicy rodzice pokazują dziecku świat, to od ich zaangażowania w dużej mierze zależy rozwój dzieci.

Jeżeli poświęcają dziecku czas i będą stymulować jego rozwój poznawczy, zaprocentuje to w przyszłości, wpływając na rozwój jego potencjału rozwojowego, z którym się rodzi.

Dzieci szczególnie intensywnie zaczynają poznawać świat w momencie, gdy nauczą się chodzić. Ich rozwój psychoruchowy nabiera tempa, ponieważ mają szerszy dostęp do różnego rodzaju przedmiotów i mogą je zarówno dotknąć, jak i przesunąć czy upuścić, a więc poznają przedmiot w sposób wielozmysłowy i dzięki temu dowiadują się o nim wielu istotnych informacji, np. czy nadaje się on do spożycia, czy łatwo go zepsuć, czy wydaje jakieś dźwięki, czy jest miły w dotyku, bezpieczny itp.

Dziecko angażuje w poznanie świata zarówno procesy poznawcze, którymi są: spostrzeganie, uwaga, pamięć, wyobraźnia i myślenie, jak i emocje, motywacje i motorykę. Taka aktywność własna dziecka jest niezbędna do jego rozwoju indywidualnego i nabierania doświadczenia. Jednak to nie wszystko. Ta aktywność dziecka daje dorosłemu pewne wskazówki, dotyczące strefy aktualnego rozwoju, która dotyczy tego, co dziecko potrafi wykonać samodzielnie w danym momencie bez pomocy dorosłego.

Natomiast rolą dorosłego jest rozwijanie i stymulowanie potencjału rozwojowego dziecka, co oznacza, że te umiejętności, które aktualnie są mu dostępne tylko przy pomocy dorosłego nabędzie w niedługim czasie. We wspólnym działaniu ujawniają się bowiem zdolności intelektualne dziecka, a potem dopiero zostają one przejęte i zinternalizowane przez nie. Dlatego dorośli, chcąc się przyczynić do rozwoju dziecka, powinni dostosowywać wiedzę, którą chcą mu przekazać, w taki sposób, aby była ona przystępna dla dziecka, a stopień trudności zadań mu proponowanych nie był zbyt niski, ani zbyt wysoki.

Ważne jest także, aby dać dziecku szanse na uczestnictwo w różnego rodzaju sytuacjach społecznych. W ten sposób ma ono możliwość poznania reguł społecznie pożądanych, potrzebnych w późniejszych latach życia, aby funkcjonować samodzielnie. Dorośli powinni również dbać o urozmaicanie aktywności dziecka. Powinna ona dotyczyć różnych dziedzin życia i wykorzystywać wszystkie zmysły.

Podam teraz przykłady aktywności, które są niezbędne w ogólnym rozwoju dziecka:

• Zabawy angażujące motorykę małą – są to szczególnie te aktywności, które opierają się na czynnościach manualnych np. rysowanie, wydzieranie, malowanie, budowanie, lepienie, ubijanie, nawlekanie, podrzucanie, układanie np. puzzli, majsterkowanie itp. Warto więc angażować dziecko do różnych aktywności w kuchni, podczas sprzątania, majsterkowania i wykonywania różnych prac plastycznych, zachęcać do samodzielnego ubierania się. Te czynności rozwijają precyzyjne ruchy rąk, szybkość wykonywania wielu czynności, a także chwyty niezbędne do sprawnego wykonywania tych czynności.
• Zabawy angażujące motorykę dużą – są to szczególnie te aktywności, które angażują ruchy całego ciała. Dlatego warto zachęcać dziecko do takich właśnie aktywności jak np. jeżdżenie na: dwukołowym rowerze, sankach, nartach i hulajnodze, chodzenie po różnego rodzaju drabinkach na placu zabaw, poruszanie się według wskazówek drugiej osoby, skakanie z otwartymi oczami na jednej nodze, rzucanie, chwytanie i kopanie piłki. Takie zabawy wpływają na kondycję całego ciała, rozwijają szybkość, koordynację ruchowo – wzrokową, równowagę i planowanie poszczególnych ruchów ciała.
• Zabawy edukacyjne – często dorośli nie doceniają tego typu zabaw, bo być może nie chcą dzieci zanudzać, a wystarczy poszukać na rynku gier, które będą wspierały procesy poznawcze, które wcześniej wymieniłam. Mogą być to puzzle, scrabble, domino, gry logiczne, zagadki, labirynty, gry planszowe, gry na skojarzenia, memory, gry strategiczne, gry zręcznościowe, tworzenie opowiadań, historyjek, mogą być też wykorzystane programy edukacyjne na komputer, a także można samemu narysować grę z dzieckiem, ćwicząc przy tym dodawanie i odejmowanie.
• Zabawy dowolne dziecka – często dorośli nie doceniają tego typu aktywności dzieci, a są one bardzo istotne, ponieważ kształtują wyobraźnię, wrażliwość dzieci, role społeczne i są zazwyczaj odzwierciedleniem aktywności i zainteresowań podejmowanych przez rodziców. Takie zabawy odzwierciedlają relacje zachodzące w grupie społecznej jaką jest rodzina.

Ważne jest, by zadbać o każdy rodzaj aktywności dziecka, zarówno fizyczny w zakresie motoryki małej i dużej, jak i intelektualny w postaci zabaw edukacyjnych, a także indywidualny i społeczny w postaci dowolnej zabawy. Dziecko powinno mieć możliwość poznania jak największego wachlarza aktywności, by móc wybrać te aktywności, które lubi bardziej i wskazać te, które sprawiają mu mniejszą przyjemność. Pamiętać trzeba, żeby dawkować dziecku bodźce w mądry sposób i żeby nie przesadzić z jego stymulacją, ale także by nie ograniczać się tylko do stałego repertuaru aktywności, ponieważ wtedy dziecko stanie w miejscu. Umiar we wszystkim jest niezbędny.