Orientacja przestrzenna jako ważny element zrozumienia otaczającej rzeczywistości cz. 1 | Gazeta Bałtycka
Opublikowano: 17.05.2014

Orientacja przestrzenna jako ważny element zrozumienia otaczającej rzeczywistości cz. 1

Umiejętność orientacji w przestrzeni jest niezbędna, by zrozumieć otaczającą każdego człowieka rzeczywistość i by czuć się w niej pewnie i bezpiecznie. Zarówno dorosły jak i dziecko chcą wiedzieć gdzie się znajdują, czy jest to miejsce bardzo oddalone od domu, czy znajdują się w tym miejscu jakieś połączenia komunikacyjne, dzięki którym znajdą się w znanym sobie miejscu i będą się w nim czuli pewnie.

dzieci

Dorosły często również posługuje się mapą, aby określić swoje położenie i ustalić drogę powrotu.  Natomiast by móc osiągnąć ten najwyższy poziom w zakresie tej umiejętności,  każdy człowiek musi przejść poszczególne etapy wg kolejności rozwojowej zaczynając od tych, które kształtują się już w okresie dzieciństwa i doskonalone są w życiu dorosłym. Jest to następująca kolejność:

  1. Orientacja w schemacie własnego ciała – dzieci zaczynają orientować się w nim około 2. i w 3. roku życia. Ponieważ ich czynny słownik coraz bardziej się powiększa, w 3. roku życia zaczynają nazywać części swojego ciała. Zdarza się również, że dzieci wiedzą, gdzie mają daną część ciała, tylko nazywają ją często swoimi określeniami, ponieważ wyraz jej odpowiadający jest dla nich jeszcze za trudny.
  2. Wyprowadzanie i określanie przez dziecko kierunków względem siebie – ta umiejętność pojawia się około 4. roku życia. Dziecko przyjmując własną perspektywę określa położenie obiektów poprzez ,,nałożenie’’ swojego schematu ciała na poszczególne przedmioty i stwierdza na przykład, że: stół i krzesło znajdują się jego prawej stronie, a lodówka i szafka znajdują się po jego lewej stronie. Jest to dla dziecka dosyć prosta do nabycia umiejętność, ponieważ dzieci w tym wieku odnoszą wszystko do własnej osoby i patrzą na świat głównie z własnej perspektywy, ze względu na cechę rozwoju jaką jest egocentryzm dziecięcy (stawianie własnej osoby przez dziecko w ,,centrum świata”).
  3. Wyprowadzanie i określanie przez dziecko kierunków względem drugiej osoby – ta umiejętność pojawia się około 5. roku życia. Nabycie jej sprawia dzieciom nawet większą trudność niż dwie pozostałe, ponieważ dziecko podczas jej nabywania musi przyjąć perspektywę drugiej osoby, by określić jej położenie względem innych przedmiotów i innych osób. Nawet 6- i czasem 7-latki mają jeszcze trudności z wyprowadzaniem kierunków z perspektywy drugiej osoby. Muszą zrozumieć konsekwencję ,,obrotu” dla określenia prawidłowego położenia lub kierunku u drugiej osoby.
  4. Wyprowadzanie i określanie przez dziecko kierunków względem przedmiotów – ta umiejętność kształtuje się u dzieci  około 5. roku życia. Polega ona na określaniu położenia jednego przedmiotu względem drugiego. Na przedmioty dziecko nakłada swój schemat ciała, gdy określa ich położenie względem siebie. Dziecko patrzy na szafę lub staje przed nią i mówi: prawej stronie szafy znajduje się regał z książkami i biurko, a po lewej stronie szafy znajduje się łóżko i lampa. Na środku kuchni stoi stół, naprzeciwko stołu znajduje się okno, za stołem znajdują się szafki kuchenne, na skos od drzwi po prawej stronie znajduje się biurko. Podczas opowiadania warto, by dziecko znało i rozumiało następujące pojęcia: kierunki (prawa, lewa), pomiędzy, z tyłu,  naprzeciwko, na skos, w środku.
  5. Orientacja na kartce papieru – ta umiejętność pojawia się u dzieci najpóźniej, bo około 6. roku życia. Jest szczególnie istotna w momencie, gdy dziecko idzie do szkoły, ponieważ polecenia nauczyciela dotyczące zadań znajdujących się w książkach i zeszytach ćwiczeń wymagają zarówno dobrej orientacji dziecka w położeniu danego obiektu na stronie jak i rozmieszczenia różnych elementów w całej książce np. naklejki i gry znajdują się najczęściej w środku książki lub na jej końcu. Ważne są tu następujące pojęcia: dotyczące kierunków (prawa, lewa), na górze /na dole strony, w/na środku strony/książki, na końcu/na początku książki, lewy/prawy brzeg strony, na ukos. Przykładowe polecenia: narysuj szlaczek na dole strony zaczynając od lewego brzegu, dorysuj chłopcu rower jego prawej stronie, narysuj na niebie 6 gwiazdek po prawej, a księżyc po lewej stronie,  na pisance narysuj kolorowe, ukośne paski itp.

Przy poszczególnych umiejętnościach użyty został wyraz około, ponieważ w zależności od poziomu stymulacji rozwoju poszczególnych umiejętności, wykształcają się one wcześniej lub później. Z dzieckiem, które ma 4 lata, ćwiczyć należy pierwszą umiejętność i drugą, która jest w jego zasięgu na dany moment, natomiast z 6-latkiem należy powtórzyć i przećwiczyć (jeśli jest taka potrzeba) wszystkie omówione powyżej umiejętności i tą, która jest w jego zasięgu na danym  etapie rozwojowym.

Aby dziecko dobrze radziło sobie w szkole w zakresie orientacji przestrzennej, niezbędne jest, by miało w pełni ukształtowaną umiejętność wyprowadzania i określania kierunków względem drugiej osoby oraz orientacji na kartce papieru, ponieważ polecenia dotyczące tego zakresu wypowiadane przez nauczyciela wymagają dojrzałości tych umiejętności. W przeciwnym wypadku dzieci mogą czuć się zagubione na lekcjach i nie nadążać z wykonywaniem poleceń nauczyciela. Jednakże są to umiejętności, których dojrzałość można przyspieszyć poprzez wykonywanie zabaw i ćwiczeń z nimi związanych. Dlatego też w drugiej części artykułu zamieszczę przykładowe zabawy i ćwiczenia, które wspomogą kształtowanie się tych umiejętności.

Autor

- absolwentka Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie. Ukończyła studia na kierunku Pedagogika Specjalna w zakresie następujących specjalizacji: Pedagogika Niepełnosprawnych Intelektualnie, Wychowanie Przedszkolne oraz Terapia Pedagogiczna.

Dodaj komentarz

XHTML: Można użyć znaczników html: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>



Moto Replika