Rozmawiamy z Bronisławem Waśniewskim-Ciechorskim – niepełnosprawnym dziennikarzem o obecnej sytuacji osób niepełnosprawnych w Polsce i ustawie o recie socjalnej.

Jak Pan ocenia sytuację wokół procedowania ustawy o rencie socjalnej?
Uważam, że ustawa o rencie socjalnej nie zostanie uchwalona w X kadencji Sejmu RP. Projekt ten jest projektem przełomowym, bo przywraca godność, suwerenność osobom niepełnosprawnym w zakresie możliwości godnego życia.

Od kiedy renta obowiązuje?
Renta Socjalna została wprowadzana w 2003 roku.

Ile wynosiła na rękę?
Renta Socjalna w 2003 wynosiła 467 zł na rękę, wprowadzał ją ówczesny Premier rządu lewicowego, Pan Leszek Miller, był to niewątpliwie ważny krok. Nie wiem jednak, jak rząd SLD wyobrażał sobie życie za 15 zł dziennie, przy schorzeniach sprzężonych, które wymagają specjalistycznego leczenia, rehabilitacji, specjalistycznej diety itp.

Jak Pan ocenia działania Sejmowej Komisji Polityki Społecznej i Rodziny w kontekście prac legislacyjnych nad ustawą o rencie socjalnej?
Obecnie Sejmową Komisją Polityki Społecznej i Rodziny rządzi Pani przewodnicząca Katarzyna Ueberhan – posłanka Nowej Lewicy. Nowa Lewica to jest nowe wcielenie SLD. Niestety Pani przewodnicząca Ueberhan kontynuuje liberalną politykę rządu Premiera Millera.

W jakim sensie?
Pod płaszczykiem prowadzenia konsultacji społecznych, zaciągnęła hamulec, który zablokował uchwalenie najważniejszej ustawy od 30 lat III RP dla osób niepełnosprawnych. Przewodnicząca Ueberhan chce wrzucić projekt ustawy o rencie socjalnej do sejmowego kosza poprzez powołanie podkomisji, która miałaby się zająć ustawą o recie socjalnej. W praktyce powołanie podkomisji do konkretnego projektu ustawy oznacza jego zamrożenie. Nie jest tajemnicą, że projekty trafiające do podkomisji nie są uchwalane, mówiąc wprost, podkomisje są sejmową zamrażarką.

Jakie argumenty padały na Sejmowej Komisji Polityki Społecznej i Rodziny?
Podczas posiedzenia Komisji Polityki Społecznej i Rodziny, która się odbyła 05.03.2024 roku, były dwie strony. Pierwsza z nich, to pomysłodawcy ustawy o rencie socjalnej, zmieniający podstawę do jej wyliczenia. Pomysłodawcy ustawy, domagają się, by kwota renty socjalnej, była równa kwocie minimalnego wynagrodzenia za pracę, tym samym wprowadzając nowy standard socjalny w Polsce. Innowacyjność tego projektu polega na wprowadzeniu osób niepełnosprawnych w standardy Unii Europejskiej. Warto przypomnieć, że w tym roku będziemy obchodzili dwudziestolecie wejścia Polski do UE, środowisku Nowej Lewicy i obecnej koalicji rządzącej powinno zależeć na wprowadzeniu osób niepełnosprawnych w standardy socjalne UE.

A jakie argumenty miała druga strona?
Sceptycy procedowanego projektu ustawy o rencie socjalnej twierdzą, że podniesienie renty do kwoty minimalnego wynagradzania, spowoduje podniesienie cen wózków, rehabilitacji, itp. Moim zdaniem, ceny sprzętu dla osób niepełnosprawnych w Polsce, są znacznie zawyżone w relacji do cen w innych państwach UE. a rosną jak i ceny innych produktów w Polsce wraz ze wzrostem wszystkich cen. Ceny rehabilitacji wzrosły 3 krotnie mimo ,iż renta nie wzrosła. Nadmienić też należy , iż standardowe wózki ortopedyczne są obecnie refundowane, Argument jest więc nietrafiony. W innych państwach UE są wprowadzone regulacje, które umożliwiają osobom niepełnosprawnym swobodne korzystanie ze sprzętu i rehabilitacji nie kosztem podstawowych potrzeb życiowych i egzystencjalnych.

Jak jest w Polsce?
W Polsce osoby niepełnosprawne, muszą często wybierać między jedzeniem a wózkiem inwalidzkim/ np., sportowym, czy elektrycznym/ lekami lub rehabilitacją a wszystkie te potrzeby są podstawowymi potrzebami egzystencjalnymi osób niepełnosprawnych.

Jak rozwiązać ten problem według Pana?
Państwo ma konstytucyjny obowiązek zapobiegania praktykom zawyżania cen przez firmy produkujące sprzęt dla osób niepełnosprawnych.

Jak to działa?
System jest oparty o dopłaty państwa do sprzętu, np. firmy produkujące wózki inwalidzkie – elektryczne, narzucają ogromne ceny dostosowując je do uzyskiwanego dofinansowania do wózków niestandardowych.

Jak powinno to wyglądać?
Państwo powinno wprowadzić przepisy ograniczające ceny sprzętu dla osób niepełnosprawnych, wiem to pachnie komuną, może i tak, ale nie może być tak, że firmy narzucają ceny wyliczając je na podstawie dofinasowań państwowych do sprzętu. Wzrost cen sprzętu rehabilitacyjnego, w części lub w całości przecież refundowanego nie jest absolutnie powodem, by nie uchwalić ustawy o rencie socjalnej. Renta w obecnej wysokości przy tak dużym wzroście kosztów utrzymania nie zaspokaja podstawowych potrzeb życiowych osób niepełnosprawnych.

Czy Pana zdaniem jest konflikt w środowisku osób niepełnosprawnych?
Tak jest konflikt między osobami niepełnosprawnymi, wynikający z tego, że każda niepełnosprawność jest inna, z tego faktu, wynikają różne zdania o sposobach wsparcia, ale nie powinny one dotyczyć renty socjalnej, czegoś podstawowego. Państwo nie jest wstanie dostosować, wsparcia do każdej osoby niepełnosprawnej, z tego względu wprowadzono świadczenia socjalne, w tym rentę socjalną, jednak nie dostosowano jej wysokości do realnych kosztów życia. Osoby niepełnosprawne niezdolne do pracy i samodzielnej egzystencji nie dorobią do renty socjalnej, bez względu na to jak będą do tego motywowane. Renta stanowi dla nich jedyny dochód. Osoby niepełnosprawne, czasami też z pierwszą grupą inwalidzką i też otrzymujące rentę, ale zdolne do samodzielnej egzystencji mogą czasami znaleźć dodatkowe źródło dochodu. Mogą do renty dorobić. Zdarza się również, że zawarły związek małżeński z osobą zdrową i wtedy ich sytuacja jest inna. To właśnie te osoby uważają często ,że jeśli ja mogę, to inne osoby niepełnosprawne też mogą. Niestety nie jest to prawda. Szkoda, że lewica, która ma na ustach hasła o decydowaniu o swoim ciele, dokonuje dywersji obywatelskiego projektu ustawy o rencie socjalnej. Tu też chodzi o ciało. Chcę nadmienić, że renta alkoholowa w Polsce z tytułu niezdolności do pracy, nie do samodzielnej egzystencji, na skutek uzależnienia od alkoholu jest prawie dwukrotnie wyższa niż renta socjalna.

Czy ustawa o rencie socjalnej będzie uchwalona?
Moim zdaniem, koalicja 15 października, Sejm X kadencji nie uchwali obywatelskiego projektu ustawy o rencie socjalnej. Przypomnieć należy, że obecny rząd składa się głównie z partii liberalnych, nawet Nowa Lewica jest liberalną partią, która skupia się na prawie do aborcji i walce o prawa LGBT, zapominając o osobach niepełnosprawnych od urodzenia.

Jak Pan myśli, co będzie dalej?
Myślę, że obecnie inicjatorzy ustawy o rencie socjalnej i ludzie, którzy podpisali ją, są bardzo zawiedzeni postawą obecnego pełnomocnika rządu do spraw osób niepełnosprawnych. Myślę, że osoby niepełnosprawne od urodzenia, będą jedyną grupą społeczną, której główny postulat nie zostanie spełniony, tym samym można powiedzieć wprost, że osoby niepełnosprawne zostały wykorzystane przy wyborach parlamentarnych, które się odbyły w 2023 roku. Nie jest tajemnicą to, że osoby niepełnosprawne zagłosowały na koalicję piętnastego października, licząc na szybkie uchwalenie obywatelskiego projektu ustawy o rencie socjalnej, która zaspokoi najbardziej podstawowe potrzeby.

Czy Pana zdaniem, Premier Donald Tusk zainterweniuje?
Myślę, że nie. Uważam, że byłoby to możliwe w sytuacji, w której to osoby niepełnoprawne od urodzenia ogłosiłyby kolejny „strajk”, strajk, protest. Nie wiem, czy w obecnej sytuacji politycznej i społecznej jest możliwy kolejny protest. Pytanie brzmi, czy ci, którzy byli głównym kołem zamachowym protestów, obecnie staną twardo po stronie osób nie zdolnych do samodzielnej egzystencji. Czy pamiętają, że nie da się przeżyć za 1217 zł.
Czy zdecydowanie uważa Pan, że nie ma szansy na uchwalenie ustawy o rencie socjalnej?
Chciałbym powiedzieć inicjatorom ustawy o recie socjalnej i tym, którzy podpisali ten ważny projekt, że nie ma żadnych szans na uchwalenie tego projektu w X kadencji Sejmu RP.

Co by Pan zrobił na miejscu Premiera Donalda Tuska, w tej sytuacji?
Na miejscu Premiera Donalda Tuska podniósłbym kwotę renty socjalnej rozporządzeniem, pomijając sejmowe rozgrywki, przed ogólnokrajowym protestem osób niepełnosprawnych, który ma się odbyć 20.03.2024 roku w Sejmie RP i w innych miejscach kraju.