Klasyfikacja ma duże znaczenie w kształtowaniu pojęć zarówno u dzieci jak i dorosłych. Pozwala ona na lepsze zrozumienie i porządkowanie świata, a także na swobodne komunikowanie się z innymi poprzez używanie tych samych pojęć opisujących rzeczywistość.

W nauce matematyki klasyfikowanie jest istotne ze względu na kształtowanie się w umysłach dzieci pojęć matematycznych, rozwiązywanie zadań z treścią oraz tworzenie zbiorów elementów.

Dzieci klasyfikują przedmioty już od najmłodszych lat, wyróżniając te, które są miłe, smaczne, bezpieczne, dobre, niedobre, niebezpieczne itp. Trzylatki często wybierają spośród zgromadzonych na stole obrazków pojedyncze kartoniki, które im się skojarzyły z konkretną sytuacją np. wybrany zostaje obrazek czarnego pieska, ponieważ skojarzył się on dziecku z podobnym, którego widziało na podwórku, opisując często przy tym całą sytuację. Poniżej zostaną przedstawione w kolejności rozwojowej poziomy klasyfikowania obiektów przez dzieci:

• pary podobne – dziecko wybiera spośród różnych obrazków te, które są podobne do siebie, bo przedstawiają ten sam przedmiot tylko inaczej wyglądający, np. dwa kwiatki: jeden niebieski, drugi czerwony, jednak jest to nadal ten sam przedmiot. Na tym poziomie klasyfikowania znajdują się dzieci w połowie czwartego roku życia.
• pary funkcyjne – dotyczą one wyboru przez dziecko dwóch obrazków, które łączą sytuacje lub powiązania zaobserwowane na co dzień przez dziecko np. kot i mysz, pies i buda, lalka i wózek, szczoteczka do zębów i pasta. Tego typu klasyfikacji dokonują najczęściej dzieci pod koniec czwartego roku życia.
• łańcuszek – dotyczy minimum trzech obrazków połączonych ze sobą wg klucza dobranego przez dziecko np. pies-kot-mysz, pan- wędka- ryba. Może się zdarzyć, że dziecko dobiera ze sobą więcej kartoników, tworząc dłuższe powiązania np. dziewczynka, wózek, lalka, miś, poduszka, kocyk. Tak klasyfikują dzieci najczęściej w piątym roku życia.
• kolekcja z kartą centralną – jest to zbiór kilku obrazków, które przynależą do jakiejś osoby, miejsca lub łączy je to samo przeznaczenie. Przykładowe kolekcje: banan, śliwka, pomarańcza, truskawka, jabłko i do tych owoców również dołączony jest obrazek dziewczynki, który oznacza, że należą one do jej ulubionych. Kredki, flamastry, nożyczki, klej, ołówek, pióro i jeszcze obrazek piórnika, ponieważ te przybory w nim się zazwyczaj znajdują. W ten sposób porządkują elementy w zbiorach dzieci 6 i 7 – letnie.
• kolekcja bez karty centralnej – dziecko nie potrzebuje już obrazka, by móc uargumentować wybór obrazków, które zgromadziło do danej grupy. Uzasadnia swój wybór słownie np. bułka, ciastko, banan, czekolada, cukierek, są to rzeczy do jedzenia. Fotel, krzesło, stół, łóżko, szafa, są to meble. W ten sposób klasyfikacji dokonują dzieci pod koniec siódmego i w ósmym roku życia.
• operacyjna na poziomie konkretnym – jest to najbardziej zaawansowana forma klasyfikacji, ponieważ wymaga grupowania obiektów ze względu na przynajmniej dwie cechy (np. kolor, kształt, wielkość, tworzywo, liczebność elementów, w przypadku guzików: z jedną, dwiema, czterema dziurkami), określone kryteria doboru przedmiotów, hierarchię (w danym zbiorze można wyszczególnić podzbiory, które dzielą się również na inne podzbiory np. jedzenie dzieli się na: nabiał, mięso, ryby, słodycze, warzywa, owoce itp.). Taki rodzaj klasyfikacji jest dostępny najczęściej dzieciom pod koniec ósmego i w dziewiątym roku życia. W szkole wymagane jest klasyfikowanie obiektów na tym właśnie poziomie i dlatego warto wcześniej zacząć ćwiczenia, które będą służyły rozwojowi tej umiejętności.

W każdej grupie wiekowej znajdą się dzieci, które klasyfikują na poziomie niższym niż rówieśnicy, ale również takie, które segregują obiekty tak jak dzieci od nich starsze. Umiejętność klasyfikacji można wspomóc poprzez ćwiczenia, wyrównując tym samym trudności, jak i rozwijając potencjał dzieci zdolniejszych. Od trzeciego roku życia warto szczególnie wzbogacać doświadczenia dziecka związane z klasyfikowaniem obiektów. Dorosły poprzez zabawę demonstruje różne wspólne cechy różnych przedmiotów, wskazuje przeciwieństwa na obrazkach np. buźka smutna – wesoła, mała – duża piłka itp. Bardzo ważne jest, by dziecko manipulowało najpierw przedmiotami, a dopiero później obrazkami, dzięki temu bazuje się na konkretnych sytuacjach i przedmiotach codziennego użytku. Poniżej zamieszczam kilka zabaw rozwijających klasyfikowanie na poziomie konkretnym.

„Kartonikowe sklepy” – aby móc wykonać z dzieckiem to zadanie, trzeba zgromadzić jak najwięcej obrazków, przedstawiających pojedyncze elementy, a następnie napisy, które określają poszczególne grupy przedmiotów np. warzywa, owoce, ubrania, pojazdy, zwierzęta itp. Następnie dziecko razem z dorosłym przyporządkowują obrazki do poszczególnych grup.

„Gromadzenie skarbów” – Do tej zabawy będą potrzebne guziki albo klocki w różnych kolorach, wielkościach, kształtach lub też jak w przypadku guzików z różną liczebnością oczek. (jedna pętelka, dwie dziurki, cztery dziurki). Następnie dorosły przygotowuje kartoniki symbolizujące wybrane cechy i rozpoczyna zabawę z dzieckiem, zaczynając od dwóch cech przedmiotów, a następnie zwiększając ich liczbę.

„O jakim przedmiocie myślę?” – dorosły gromadzi na stole przedmioty, które mają różne cechy i prosi, by dziecko wybrało w myślach przedmiot i zastanowiło się najpierw, jakimi cechami on się charakteryzuje. Dorosły odwraca się tyłem do dziecka i daje mu kilka minut na zastanowienie. Następnie zadaje pytania dotyczące danego przedmiotu tak, by dowiedzieć się, jaki przedmiot dziecko wybrało. Przykładowe pytania: czy ten przedmiot jest z papieru? czy ten przedmiot jest okrągły? czy ten przedmiot jest miły w dotyku? czy ten przedmiot jest duży? Dziecko może tylko odpowiadać tak lub nie. Gdy dorosły zgadnie, dziecko zamienia się rolą z dorosłym.

Podczas prowadzenia ćwiczeń dotyczących klasyfikacji należy pamiętać o tym, by nie pouczać dziecka i nie narzucać mu sposobów klasyfikowania obiektów, a także nie tłumaczyć mu zasad tworzenia danej kolekcji, ponieważ to dziecko poprzez manipulacje przedmiotami, przekładanie ich z miejsca na miejsce, a także eksperymentowanie, nabędzie doświadczenie w tym zakresie i samodzielnie dojdzie do właściwych wniosków. Dorosły powinien być towarzyszem i obserwatorem zabawy dziecka i tłumaczyć polecenia, jeśli dziecko ma trudność z ich zrozumieniem.