Zabawa jest dominująca formą aktywności dziecka do 6 roku życia. To dzięki niej dzieci lepiej poznają i uczą się wielu niezbędnych informacji o świecie, o sobie samych, o osobach z najbliższego otoczenia, a także o relacjach międzyludzkich. Każdy rodzaj zabawy ma swoje zalety i wpływa na rozwój doświadczenia dziecka.

Zabawa jest działaniem mającym na celu danie, przede wszystkim, poczucia zadowolenia,  odprężenia, relaksu i radości jej uczestnikom. Jest ona podejmowana w sposób naturalny, swobodny i odbywa się przy dużym udziale wyobraźni, która przenosi w inny świat, niemający żadnych ograniczeń czasowych i przestrzennych. Podczas zabawy uwalniają się duże emocje, dzięki czemu  zaangażowanie uczestników jest bardzo duże.

Wraz z wiekiem rodzaj zabawy rozwija się stopniowo  u dzieci,  przechodząc od zabawy samotnej (dziecko bawi się w pojedynkę, nie nawiązując kontaktu z innymi dziećmi, nawet w ich obecności), poprzez zabawę równoległą (dzieci bawią się tymi samymi zabawkami, jednak nie ze sobą), aż do zabawy wspólnej (dzieci pożyczają sobie wzajemnie zabawki, jednocześnie rozmawiając, ale nie rozdzielając ról w tej zabawie). Najbardziej pożądany rodzaj aktywności wspólnej dzieci – to zabawa zespołowa, która polega na podziale ról i czynności między poszczególne dzieci.

Zabawy korzystnie wpływają na:

• rozwój osobowy dziecka –  poprzez zabawę wyraża ono swoją osobowość, zainteresowania, a także realizuje ogromną ciekawość świata. Dziecko spośród różnego rodzaju zabawek wybiera te, które są dla niego atrakcyjne i interesujące, wtedy  bawi się nimi bardzo często, a pozostałymi  rzadko lub wcale. Podczas zabawy można u dziecka zaobserwować, jaki rodzaj aktywności sprawia mu największą przyjemność, a także jaki ma temperament. Temperament bowiem  wpływa na preferowane przez dziecko zabawy.
• rozwój procesów poznawczych – procesy poznawcze takie jak: uwaga, myślenie, pamięć, spostrzeganie (odbieranie bodźców wzrokowych, słuchowych i czuciowych) i wyobraźnia zaangażowane są podczas trwania każdego rodzaju zabawy, jednakże z różnym natężeniem. W pewnych zabawach, np.  ruchowych, bardziej zaangażowane jest spostrzeganie i uwaga niż wyobraźnia. Podczas np. śpiewania dziecko bardziej angażuje słuch, uwagę, pamięć i myślenie niż wzrok, wyobraźnię czy dotyk.
• rozwój emocjonalny dziecka – dziecko jest zazwyczaj bardzo zaangażowane emocjonalnie w zabawę. Podczas jej trwania odczuwa zwykle pozytywne stany emocjonalne, jak np. radość i spokój. Podczas zabawy dziecko wyraża swoje potrzeby i oczekiwania. Jeżeli nie są one zaspokojone, mogą pojawić się takie emocje, jak złość czy gniew. Zabawa może być wykorzystana wtedy jako forma rozładowania napięć emocjonalnych i należy wtedy zaproponować dziecku  aktywność odprężającą, którą szczególnie lubi. Taka zabawa powinna pomóc zbliżyć się dziecku do równowagi w zachowaniu. Trzeba pozwolić mu na wyrażenie również negatywnych emocji, aby mogło je z siebie wyrzucić. Nie należy  narzucać mu nieprzyjemnych dla niego aktywności, bo może się to spotkać z oporem z jego strony.
• rozwój motywacji – w zabawie dziecka widoczne są aktywności, które motywują je do podejmowania wyzwania taim, jakim jest, zmierzenia się z daną czynnością – na pozór trudną np. wspinaniem się po drabinkach, sklejaniem modelu samolotu itp. Przyjemność odczuwana podczas zabawy jest dla dziecka ważniejsza niż trud, jaki trzeba ponieść w czasie jej trwania. Satysfakcja  po osiągnięciu lub wykonaniu trudnej czynności jest bardzo motywująca i zachęcająca do podejmowania nowych wyzwań. Należy wspierać dzieci w podejmowaniu trudu, by uczyły się przy tym np. konsekwencji czy też wytrwałości.
• rozwój mowy dziecka – dziecko wykorzystuje podczas zabawy słowa lub zdania, których nauczyło się poprzez obserwację rodziców, nauczycielki w przedszkolu, rówieśników itp. Warto zwrócić uwagę na to, co i w jaki sposób mówimy przy dziecku, a wtedy jego rozwój mowy będzie bogatszy w słowa, wyrażenia i zwroty  przydatne w życiu codziennym. Wypowiedzi dzieci  są obrazem sytuacji panującej w domu, relacji między domownikami, ale również otoczenia, rówieśników, np. z przedszkola, czy szkoły.
• rozwój ruchowy dziecka – dynamiczna zabawa przyczynia się do rozwoju kondycji i sprawności całego ciała. Zabawy ruchowe zaspokajają naturalną potrzebę aktywności dziecka, która z kolei przyczynia się do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego i przyspiesza  dojrzewanie dziecka. Jak wiadomo, rozwój ruchowy jest ściśle powiązany z rozwojem psychicznym, a szczególnie w przypadku dziecka. Dlatego tak istotne jest, by wprowadzać do repertuaru zabaw  szczególnie te ruchowe.
• rozwój umiejętności społecznych u dziecka – zabawy zespołowe przyczyniają się głównie do rozwoju umiejętności społecznych np. współpracy, współdziałania, empatii, asertywności, rozwiązywania konfliktów, komunikacji werbalnej i niewerbalnej (np. gestów, mimiki, ton głosu) itp. W zabawach z rówieśnikami dziecko uczy się przestrzegania zasad panujących podczas jej trwania, norm, które obowiązują w danej grupie rówieśniczej. Warto zadbać, by dziecko miało częsty kontakt z rówieśnikami np. na placu zabaw czy też na zajęciach dodatkowych organizowanych przez różne placówki.

Zabawa jest formą aktywności, która z założenia jest przyjemna dla dziecka, dlatego korzystnie wpływa na jego rozwój. Jest to aktywność najbliższa dziecku. Chcąc wykorzystywać zabawę do celów edukacyjnych, należy urozmaicić i uatrakcyjnić ją jak najbardziej. Wpłynie to na motywację dziecka, które będzie chętniej kontynuowało lub powracało  do proponowanej aktywności. Zabawa została nazwana pierwszą ,,nauczycielką” dziecka, ponieważ dzięki niej rozwija się ono możliwie najefektywniej i uczy się, nie czując, że jest to nauka.