W niedzielę, 24 czerwca, przypada Święto Marynarki Wojennej, które zgodnie z tradycją jest finałem Dni Morza. W programie obchodów przewidziano mnóstwo widowiskowych atrakcji.

Kompania Reprezentacyjna Marynarki Wojennej Rzeczypospolitej Polskiej. (Fot. Kkic/plWiki)

Obchodzone jest od ponad 80 lat i nierozerwalnie łączy się z historią polskiej obecności na Bałtyku. Z okazji święta marynarze podniosą na okrętach wielką galę banderową oraz wezmą udział w uroczystościach upamiętniających tradycje i historię polskich sił morskich. Obchodom towarzyszyć będą „morskie” atrakcje dla społeczeństwa oraz festiwal orkiestr wojskowych.

Piątek, 22 czerwca

Obchody Święta MW rozpoczną się już w piątek, 22 czerwca. Tego dnia dwa miejsca w Gdyni otrzymają imiona dowódców Marynarki Wojennej. O godzinie 10:00 rondo przy ul. Zielonej i Bosmańskiej otrzyma imię komandora Bogumiła Nowotnego – pierwszego dowódcy MW po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku. Godzinę później odbędzie się natomiast uroczystość nadania imienia admirała Romualda Wagi (dowódcy MW w latach 1989 – 1996 ) ulicy przy Porcie Wojennym w Gdyni Oksywiu. Pod jego dowództwem Marynarka Wojenna rozpoczęła proces integracji z siłami morskimi NATO. Admirał Waga zmarł w 2008 roku.

Sobota, 23 czerwca

W sobotę, 23 czerwca, o godzinie 10:00 w Klubie MW „Riwiera” otwarta zostanie wystawa fotograficzna poświęcona Marynarce Wojennej.

Natomiast o godzinie 20:00 odsłonięta zostanie tablica upamiętniająca współpracę kanadyjskiego okrętu HMCS „Haida” i polskiego ORP „Błyskawica”, które służyły razem podczas II wojny światowej w ramach 10. Flotylli Niszczycieli. Polscy i kanadyjscy marynarze osłaniali między innymi operację lądowania Aliantów w Normandii w 1944 roku, a także uczestniczyli w dwóch zwycięskich bitwach pod Quessant i La Rochelle u wybrzeży Francji, podczas których zatopiły dwa okręty niemieckie, a kolejne dwa zmusiły do ucieczki.

W 2006 roku oba okręty podpisały także porozumienie o współpracy na rzecz promocji historycznych dokonań kanadyjskich i polskich marynarzy.

O godzinie 21:00, przed Akwarium Gdyńskim, rozpocznie się natomiast koncert galowy orkiestr wojskowych, które uczestniczą w Festiwalu Orkiestr Wojskowych w Gdyni.

Zanim jednak zagrają wojskowi muzycy będzie można zobaczyć pokaz ratownictwa morskiego w wykonaniu załogi śmigłowca ratowniczego Marynarki Wojennej „Anakonda”. Załoga śmigłowca zaprezentuje techniki podjęcia rozbitka z wody. Pokaz odbędzie się w basenie portowym na wysokości pomnika Conrada w Gdyni.

Po pokazie ratownictwa, aż do około północy koncertować będą orkiestry wojskowe. Koncert zwieńczy pokaz sztucznych ogni. Koncert orkiestr uświetni także 30-lecie „Daru Młodzieży”.

W tym dniu, od godziny 10:00 do 16:00 będzie można także zobaczyć i wejść na pokład niszczyciela min ORP „Flaming”, który zacumuje przy molo za ORP „Błyskawica”.

Niedziela, 24 czerwca (Święto MW)

W niedzielę, 24 czerwca, Prezydent RP Bronisław Komorowski złoży wizytę w Marynarce Wojennej. Zwierzchnik Sił Zbrojnych RP spotka się z kierownictwem MON, Sztabu Generalnego WP i Marynarki Wojennej oraz weźmie udział w obchodach Święta MW.

Pobyt w Marynarce Wojennej Prezydent RP rozpocznie o godzinie 11:00 od wizyty na historycznym niszczycielu ORP „Błyskawica”. Na pokładzie okrętu spotka się z kierownictwem resortu Obrony Narodowej, Sztabu Generalnego WP i Marynarki Wojennej.

Następnie, od godziny 12:00, prezydent Bronisław Komorowski weźmie udział w uroczystościach Święta Marynarki Wojennej przy Płycie Marynarza Polskiego w Gdyni (skwer Kościuszki). W obecności zwierzchnika Sił Zbrojnych RP, przy Płycie Marynarza Polskiego oraz przy pomnikach Żołnierzy AK i Żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie odbędzie się uroczysta zmiana warty, po której nastąpią wystrzały armatnie z historycznego niszczyciela ORP „Błyskawica”. Uroczystość zakończy odegranie „Hymnu do Bałtyku” przez siedem orkiestr wojskowych. Na zakończenie wizyty Prezydenta RP w Marynarce Wojennej odbędzie się defilada Kompanii i Orkiestry Reprezentacyjnej MW.

W obchodach Święta Marynarki Wojennej wezmą także udział minister Obrony Narodowej Tomasz Siemoniak, szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego Stanisław Koziej oraz szef Sztabu Generalnego WP generał Mieczysław Cieniuch.

Niedziela, 24 czerwca to także finał obchodów Dni Morza i jednocześnie Święto Marynarki Wojennej. Tego dnia, o godzinie 08:00 załogi wszystkich okrętów Marynarki Wojennej podniosą wielką galę banderową.

Następnie, o godzinie 09:30, w Kościele MW w Gdyni Oksywiu (ul. Śmidowicza) odprawione zostanie nabożeństwo w intencji MW, a po nim złożone zostaną kwiaty na płytach upamiętniających twórców MW na Cmentarzu MW (Oksywie).

O godzinie 11:00 zaplanowano natomiast paradę orkiestr wojskowych, które przemaszerują sprzed Urzędu Miasta Gdynia, ul. Świętojańską do Płyty Marynarza Polskiego na skwerze Kościuszki.

O godzinie 12:00 rozpoczną się główne uroczystości Święta MW przy Płycie Marynarza Polskiego w Gdyni (skwer Kościuszki). Przy Płycie Marynarza Polskiego oraz przy pomnikach Żołnierzy AK i Żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie odbędzie się uroczysta zmiana warty, po której nastąpią wystrzały armatnie z historycznego niszczyciela ORP „Błyskawica”. Uroczystość zakończy odegranie „Hymnu do Bałtyku” przez siedem orkiestr wojskowych oraz defilada Kompanii i Orkiestry Reprezentacyjnej Marynarki Wojennej.

Ostatnim punktem obchodów Święta MW i jednocześnie Festiwalu Orkiestr Wojskowych będzie parada orkiestr, które o godzinie 16:00 do 18:00 przemaszerują bulwarem Nadmorskim w Gdyni od Domu Marynarza do plaży miejskiej w Gdyni.

Tego dnia, podobnie jak w sobotę, w godzinach od 10:00 do 16:00 będzie można także zobaczyć i wejść na pokład niszczyciela min ORP „Flaming”, który zacumuje przy molo za ORP „Błyskawica”.

Tradycja obchodów święta morza sięga przełomu XVIII i XIX wieku i wywodzi się z obrzędów kaszubskich. Obrzędy te miały zawsze charakter ludowy, nigdy państwowy. Podkreślały jednak związek ludności polskiej z morzem. Pomysł obchodów Święta Morza zrodził się w 1932 roku w Gdyni. Jego autorem był Andrzej WACHOWIAK, członek gdyńskiego zarządu Ligi Morskiej i Kolonialnej, który zaproponował, aby pod koniec czerwca każdego roku, uroczyście święcić kutry i łodzie rybackie. Inicjatywa Andrzeja Wachowiaka, jak się później okazało, przerodziła się w obchodzone dorocznie uroczystości poświęcone morzu. Przed wybuchem II wojny światowej Święto Morza lub inaczej Dni Morza, obchodzone były ośmiokrotnie, przede wszystkim w Gdyni. W czasie wojny i okupacji tradycje obchodów kontynuowane były w tajemnicy, a na okrętach polskiej Marynarki Wojennej niekiedy dni te przypadały na okres wojennych zmagań na morzu.

Po wojnie uroczystości odbywały się także w innych miastach polskiego wybrzeża, m.in. w Szczecinie, Kołobrzegu, Słupsku, Ustce, Władysławowie, Świnoujściu i Sopocie.

Święto MW po raz pierwszy obchodzono 10 lutego 1928 roku, jako nawiązanie do zaślubin Polski z morzem. W kolejnych latach obchodów marynarskiego święta nie przerwała nawet wojna. Z należytym szacunkiem tradycje podtrzymywano bowiem na polskich okrętach, które walczyły u boku aliantów. Po wojnie, Święto MW, zostało ustanowione na ostatnią niedzielę czerwca jako finał obchodów Dni Morza.

Marynarka Wojenna

Specyfikę Marynarki Wojennej i jej rolę w systemie obronnym państwa bardzo trafnie opisał jeszcze w 1935 roku ambasador RP w Londynie, Edward Raczyński, który podczas położenia stępki pod budowę ORP „Błyskawica” powiedział następujące słowa:

„Polska jest jak wielkie drzewo, którego korona tkwi w Karpatach, ośrodkiem pnia jest Wisła, a korzenie tkwią mocno w Bałtyku. Gdyby odciąć dostęp do morza – drzewo uschłoby, pozbawione korzeni. Dlatego morze to jest źródłem egzystencji Polski, a jej flota bynajmniej nie jest narzędziem wojny, ale z jednej strony strażniczką wolności morskiej, z drugiej – współpracowniczką innych marynarek na niwie utrzymania pokoju, jak zorganizowana i oparta na prawie siła.”

Po raz pierwszy polskie siły morskie odegrały ważną rolę w XV wieku. Polska flota kaperska, podczas Wojny Trzynastoletniej z Zakonem Krzyżackim zablokowała wówczas Bałtyk i uniemożliwiła dostawy do Królewca, zwyciężając flotę krzyżacką w bitwie na Zalewie Wiślanym (1463). Około 100 lat później, w 1568 roku Sejm powołał do życia Komisję Morską – pierwszy w Polsce i jeden z pierwszych w Europie organów władzy państwa na morzu. Następnie, z początkiem XVII wieku Zygmunt III Waza zarządził tworzenie królewskiej floty wojennej. Okręty były budowane w Gdańsku i Pucku. Decyzja ta była pierwszym programem budowy okrętów wojennych. W 1625 roku król powołał do życia Komisję Okrętów Królewskich. Dwa lata później, 28 listopada 1627 roku nasza flota odniosła zwycięstwo pod Oliwą nad blokującą Gdańsk eskadrą szwedzką. Niestety kolejne lata przyniosły regres w polityce morskiej. Brak decyzji Sejmu o dalszym finansowaniu floty wymusił sprzedaż okrętów, a niedługo potem doszło do rozbiorów Polski. Próby odrodzenia floty podejmowano podczas powstań narodowych. Niestety, upadek powstań zamknął okres nadziei na utworzenie sił morskich, chociażby na obczyźnie.

Marynarka Wojenna, jako rodzaj Sił Zbrojnych, została odtworzona 28 listopada 1918 roku przez marszałka Józefa Piłsudskiego, już 17 dni po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Rozwój floty przerwał na krótko wybuch II wojny światowej. Polska MW przeniosła i odbudowała swoje struktury w Wielkiej Brytanii i uczestniczyła w działaniach bojowych od chwili wypowiedzenia przez Aliantów wojny hitlerowskim Niemcom. Na morskim teatrze II wojny światowej polskie okręty przepłynęły łącznie milion dwieście tysięcy mil morskich, eskortowały 787 konwojów, przeprowadziły 1162 patrole i operacje bojowe, zniszczyły 45 jednostek nieprzyjaciela i 20 samolotów. Podczas działań bojowych zginęło 450 marynarzy. Po wojnie Marynarka Wojenna, chociaż w znacznym stopniu oparta o sprzęt i wyposażenie produkcji b. ZSRR lub pochodzący z kontyngentu aliantów, rozbudowywała flotę w oparciu o krajowy przemysł stoczniowy. Po przemianach przełomu lat 80-tych i 90-tych i zmianie polityki obronnej kraju Marynarka Wojenna zintensyfikowała współdziałanie z flotami państw Sojuszu Północnoatlantyckiego. Po wejściu Polski do NATO współpraca międzynarodowa jest stałym elementem kalendarza przedsięwzięć Marynarki Wojennej. Polskie okręty operują w Siłach Odpowiedzi NATO, uczestniczą w ćwiczeniach i operacjach Sojuszu, w tym w jednej z najważniejszych operacji morskich – misji antyterrorystycznej na M. Śródziemnym pod kryptonimem „Active Endeavour”.

Obecnie flota polska dysponuje ok. 40 okrętami bojowymi, 40 pomocniczymi jednostkami pływającymi oraz kilkudziesięcioma samolotami i śmigłowcami. Współczesna Marynarka Wojenna liczy ok. 8 tysięcy marynarzy. Główne jej siły to: dwie fregaty rakietowe, jedna korweta, pięć okrętów podwodnych, pięć okrętów rakietowych, pięć okrętów transportowo-minowych, trzy niszczyciele min, kilkanaście trałowców, jednostki ratownicze i zabezpieczenia. Operują one z baz morskich w Gdyni i Świnoujściu. Marynarka Wojenna dysponuje lotnictwem morskim operującym z lotnisk w Gdyni Babich Dołach, Darłowie i Siemirowicach, w tym także lotnictwem pokładowym startującym z pokładów fregat rakietowych. Komponent lotniczy Marynarki Wojennej to przede wszystkim samoloty patrolowo-rozpoznawcze, śmigłowce zwalczania okrętów podwodnych, ratownicze, a także lotnictwo transportowe. Wzdłuż polskiego wybrzeża rozlokowane są specjalistyczne jednostki brzegowe. Głównym ośrodkiem szkoleniowym jest Centrum Szkolenia MW w Ustce.

Rolę Marynarki Wojennej często postrzega się przez pryzmat obrony morskiej granicy państwa i utrzymania panowania na polskich obszarach morskich. Jednak to tylko część zadań, które MW wykonywałaby podczas kryzysu czy klasycznego konfliktu. Zadania Marynarki Wojennej zarówno dzisiaj, jak i w przyszłości wiążą się bowiem głównie z zapewnieniem bezpieczeństwa polskich interesów gospodarczych oraz z naszym wkładem w bezpieczeństwo ekonomiczne Europy w ramach NATO, UE i innych porozumień międzynarodowych. Chodzi tutaj o konieczność działań zarówno narodowych, jak i sojuszniczych, przede wszystkim w zakresie osłony morskich szlaków komunikacyjnych, zwłaszcza tych, którymi transportowane są surowce strategiczne i towary, monitoringu bezpieczeństwa żeglugi, operacji pokojowych, zwalczania terroryzmu oraz wczesnego wykrywania symptomów zagrożeń od strony morza. Inaczej mówiąc bezpieczeństwo na Bałtyku pozwala choćby na to, aby w polskich portach przeładowywano rocznie około 60 milionów ton ładunków. Poprzez ciągłe szkolenie Marynarka Wojenna utrzymuje gotowość do reagowania wobec zagrożeń mogących wystąpić na wodach terytorialnych, wyłącznej strefy ekonomicznej, czy wszędzie tam, gdzie poruszają się jednostki transportu morskiego. MW jest także kluczową częścią krajowego systemu ratowania życia na morzu SAR. Bez Marynarki Wojennej nie byłoby polskich map morskich, czy innych pomocy nawigacyjnych, które opracowuje Biuro Hydrograficzne MW. Siły Marynarki Wojennej pomagają także w ciągłym monitoringu ekologicznym wód Bałtyku oraz wspierają akcje usuwania skutków klęsk żywiołowych. Specjalistyczne okręty, nurkowie-minerzy oraz saperzy unieszkodliwiają niebezpieczne obiekty zalegające od II wojny światowej na dnie Bałtyku oraz w strefie brzegowej. MW prowadzi także akcje saperskie na akwenach śródlądowych, niejednokrotnie z dala od wybrzeża.